Στους κινδύνους που θα αντιμετωπίσει η Διασπορά τις επόμενες δεκαετίες αλλά και σε κάποια θετικά αναφέρθηκε ο καθηγητής της Ελληνικής ιστορίας, συγγραφέας και ερευνητής Αναστάσιος Τάμης απο την Μελβούρνη της Αυστραλίας συνεχίζοντας την αφήγηση για την ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης στην Αυστραλία στην εκπομπή «Η Παγκόσμια Φωνή μας» στο ραδιόφωνο της Φωνής της Ελλάδος και στους Δημήτρη Κοντογιάννη και Πέτρο Δίπλα.
Με μέσο όρο ηλικίας τα 85 έτη των μεταναστών της πρώτης γενιάς στην Αυστραλία και αλλού και τη χρήση της ελληνικής γλώσσας να μειώνεται στις επόμενες γενιές, ιδιαίτερα από την 3η στη 4η γενιά, θα πρέπει να ληφθούν πρωτοβουλίες από τώρα, τόνισε ο κ. Ταμης.
Κατά μέσο όρο το 28% των νοικοκυριών ελληνικής καταγωγής στην Αυστραλία και τις ΗΠΑ δεν χρησιμοποιούν την ελληνική γλώσσα παρά σε σπάνιες περιπτώσεις, π.χ. για να μην γίνουν κατανοητοί από τρίτους. Υπάρχει η παθητική δεξιότητα, δηλ. κάποιος μπορεί να μάθει να μιλά την γλώσσα και να την κατανοεί αλλά θα πρέπει να πάει σχολείο αν θέλει να την γράφει.
Ο κ. Τάμης ανέφερε ότι το 68% περίπου των Ελλήνων ανδρών παντρεύονται εκτός ελληνικής οικογένειας γιατί ενδιαφέρονται κυρίως να κάνουν καριέρα έναντι 38%-40% των γυναικών ελληνικής καταγωγής. ¨Εχει αποδειχθεί ότι η μητέρα είναι πιο σημαντική στη διατήρηση της γλώσσας, πρόσθεσε.
Ο ίδιος τόνισε τον ρόλο που μπορεί να παίξει η εκκλησία στη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας, τονίζοντας πως είναι πρόβλημα που η ορθόδοξη εκκλησία στις ΗΠΑ δεν είναι ελληνόφωνη. Η εκεί εκκλησία πήγε από τη διαμάχη μεταξύ δημοτικής και καθαρεύουσας στη χρήση της αγγλικής γλώσσας στο τελετουργικό αλλά κι εκτός ναού με κάποιες εξαιρέσεις.
Ο κ.Τάμης επεσήμανε επίσης ότι δεν υπάρχει στρατηγική για τη σύμπραξη ορθόδοξης εκκλησίας και ελληνισμού στη Διασπορά. ‘Ετσι, δεν γνωρίζουν οι ενορίες ποιες είναι οι πολιτικές του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών (ΥΠΕΞ). Ο ίδιος χαρακτήρισε πολύ σωστές τις κινήσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου να εντάξει της Εκκλησία της Ωχρίδας με 80 χιλ. πιστούς και την Εκκλησία της Ουκρανίας με 120-140 χιλ. πιστούς κάτω από την στέγη της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής στην Αυστραλία. Αυγάτισε ο αριθμός των Ελληνορθόδοξων στις 600 χιλ. από 400 χιλιάδες άτομα.
Σύμφωνα με τον ίδιο θα έπρεπε να υπάρχει Υπουργείο Απόδημου Ελληνισμού που θα υπάγεται στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. «Δεν έπρεπε να υπάρχει ΥΠΕΞ για τους ¨Ελληνες εκτός Ελλάδος,» συμπλήρωσε, προσθέτοντας ότι οι πρέσβεις και οι πρόξενοι της Ελλάδος στο εξωτερικό αντιπροσωπεύουν την Ελλάδα στις ξένες χώρες και όχι τους εκεί απόδημους. Δεν αποδίδουν τα διαπιστευτήριά τους στο Πρόεδρο της ελληνικής κοινότητας αλλά στο Πρόεδρο της εκεί χώρας, παρατήρησε.
Εκτός από τους κινδύνους και τα αρνητικά χαρακτηριστικά υπάρχουν και θετικά για τη Διασπορά. Υπάρχει «καταπληκτική διαφυλετική ισορροπία» μεταξύ ανδρών και γυναικών (50-50) που διευκολύνει τους γάμους εντός της ελληνικής οικογένειας.
Υπάρχουν επίσης περιοχές με συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς στις ΗΠΑ κι αλλού που επιτρέπουν την διατήρηση των παραδόσεων και την θεραπεία της γλώσσας με την δημιουργία προγραμμάτων για να μην αλλοιωθεί η γλώσσα.
Ο αριθμός των φοιτητών ελληνικής καταγωγής που φοιτούν σε πανεπιστήμια της Αυστραλίας, των ΗΠΑ και του Καναδά κυμαίνονται μεταξύ 10,8% και 11,8% του συνόλου των ξένων φοιτητών σ’ αυτά. Αυτό δείχνει το μεράκι της ελληνικής οικογένειας να μάθουν γράμματα και να ανελιχθούν στις κοινωνίες τους.
Ο κ. Τάμης υπενθύμισε ότι η κορύφωση της μετανάστευσης ήλθε τη δεκαετία του 1960 ενω ο νεότερος επικοισμός απο ‘Ελληνες της Νοτίου Αφρικής, χώρες της Λατινικής Αμερικής και την Κύπρο ξεκίνησε το 1974 και ολοκληρώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Απο τους 25 χιλιάδες έποικους, οι 14 χιλ. προέρχονταν απο την Κύπρο και ήλθαν μετά την τουρκική εισβολή. Οι ¨Ελληνες απο την Βραζιλία, την Αργεντινή και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής ήλθαν στην Αυστραλία μετά την κατάρρευση της μεσαίας τάξης στις χώρες τους.
Ο καθηγητής αναφέρθηκε επίσης στις εκκλησιαστικοκεντρικές διενέξεις μετά την ίδρυση των Μητροπόλεων απο την Εκκλησία στις μεγάλες κοινότητες, ξεκινώντας απο το 1924. Η πρώτη διάσπαση ήλθε όταν οι Μητροπόλεις διεκδίκησαν την εξουσία απο τους κοινοτάρχες. Οι ιστορικές κοινότητες είχαν την δική τους Εκκλησία που υπαγόταν στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Νοτίου και της Βορείου Αμερικής και όχι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Χιλιάδες μυστήρια που τελέστηκαν απο ιερείς που δεν θεωρούνται κανονικοί απο το 1926 και μετά δεν αναγνωρίζονται απο την ελληνική πολιτεία, τόνισε. Η διάσπαση είναι πιο ορατή στην Αδελαίδα που η εκκλησία της ιστορικής κοινότητας δεν θεωρείται κανονική.
Σήμερα, έχουν εδραιωθεί 148-150 ελληνικές κοινότητες και ενορίες στην Αυστραλία και ένα απο τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι η γήρανση των μεταναστών της 1ης γενιάς. Υπάρχουν 18 χιλιάδες τρόφιμοι στα γηροκομεία με την γήρανση να αυξάνεται με γεωμετρικό τρόπο και το 68% των πρώτων μεταναστών να χρειάζονται ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή γηροκομείο και επομένως υπάρχει ανάγκη για αύξηση των προνοιακών δομών.
Ενα άλλο θέμα που αντιμετωπίζει η ομογένεια σήμερα είναι η γλωσσική απόκλιση σε διαγενεολογικό επίπεδο. Η γλωσσική σύγκλιση φτάνει το 99% απο την 1η στη 2η γενιά, δηλ. η κύρια γλώσσα που μιλάει στο σπίτι το 99% είναι τα ελληνικά, υποχωρεί στο 83% απο την δεύτερη στη 3η γενιά κατα μέσο όρο και είναι μεγαλύτερη σε περιοχές χωρίς ελληνικό σχολείο και εκκλησία και πέφτει στο 58%-60% στη 3η προς 4η γενιά.