ΤΑ 25ΧΡΟΝΑ ΠΟΥ ΓΙΟΡΤΑΣΕ Η ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ: Η παραδειγματική πορεία αναζωογόνησης της Εθνικής Ταυτότητας των Ελλήνων της Ουκρανίας, που διασώζουν και αναδεικνύουν την Εθνική, Πνευματική και Πολιτιστική τους Κληρονομιά
του Αθανάσιου Χούπη
Η πανδημία του κορωνοϊού Covid-19, η αγωνία για την εξέλιξή της, τα μέτρα που εφαρμόζονται σε παγκόσμια κλίμακα, όπως και οι δραματικές συνέπειές τους στην οικονομία αλλά και σε πολλούς τομείς, ίσως είναι οι λόγοι που άφησαν εκτός της εμβέλειας των προβολέων της επικαιρότητας μια πολύ σημαντική Επέτειο, για τον Ελληνισμό της Διασποράς. Εδώ και λίγες μέρες η Ομοσπονδία των Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας (ΟΕΣΟ) συμπλήρωσε είκοσι πέντε (25) χρόνια αδιάλειπτης, δραστήριας και αποτελεσματικής λειτουργίας. Μια διαδρομή που επίσημα ξεκίνησε την Άνοιξη του 1995. Κι αν εστιάσει κανείς στις κατακτήσεις της ΟΕΣΟ, αντιλαμβάνεται ότι, η ηγεσία και τα μέλη της έχουν κάθε δικαίωμα να αισθάνονται υπερηφάνεια για το έργο τους. Το ίδιο υπερήφανη όμως, υποχρεούται να νιώθει και να το διακηρύσσει κι η ιστορική τους Πατρίδα, η Ελλάδα, που έχει κάθε λόγο να αναδείξει, ως παράδειγμα προς μίμηση, τη συγκεκριμένη, ελάχιστα προβεβλημένη συνιστώσα της Ελληνικής Διασποράς, με τα πολλά και σημαντικά επιτεύγματά της.
Η ανακοίνωση της απόφασης του Ανώτατου Σοβιέτ της Ουκρανίας, για πλήρη ανεξαρτησία της πρώην Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, στις 24 Αυγούστου του 1991, καθώς και το δημοψήφισμα που την επικύρωσε, λίγο πριν την επίσημη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία ανακοινώθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 1991, ήταν φυσικό να προκαλέσουν ένα κύμα ανακούφισης, στους εκατό χιλιάδες και πλέον (100.000+) Έλληνες, που ζουν κυρίως στα παράλια της Αζοφικής Θάλασσας αλλά και -σε μικρές συγκεντρώσεις- σε κάθε γωνιά της ουκρανικής επικράτειας. Είναι οι λίγοι απόγονοι των Ελλήνων, που ζούσαν εδώ, από τα αρχαία χρόνια, αλλά και των πολλών χιλιάδων που εγκαταστάθηκαν στην Ουκρανία, πριν από σχεδόν διακόσια σαράντα (240) χρόνια, όταν μετανάστευσαν από τη χερσόνησο της Ταυρίδας ή Κριμαίας όπως αλλιώς ονομάζεται (μεταξύ 1778 και 1780).
Η μετάβαση της Ουκρανίας στη νέα εποχή σήμανε γι΄ αυτούς και το τέλος των πολλαπλών καθεστωτικών πιέσεων, που υπέμειναν για σχεδόν ογδόντα (80) χρόνια, καρτερώντας τη μέρα του λυτρωμού τους. Όσοι έθεσαν ως στόχο να αποκόψουν τους Έλληνες που ζούσαν στη χώρα, από τα ήθη και τα έθιμά τους, από τις δύο διαλέκτους της μητρικής τους, ελληνικής γλώσσας, τη «ρουμέϊκη» και την «ουρούμικη», από την ιστορία τους, αλλά και από τα πάμπολλα μνημεία του πολιτισμού τους, απέτυχαν παταγωδώς. Η νέα πραγματικότητα, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, σηματοδότησε την απαρχή της προσπάθειας για τους Έλληνες της Ουκρανίας, να οργανωθούν και να αναδείξουν εκ νέου την κληρονομιά τους, προστατεύοντας ταυτόχρονα τα δικαιώματα και τα συμφέροντά τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι, από τις 25 Ιανουαρίου 1989, οι Έλληνες της Μαριούπολης ίδρυσαν την «Εταιρεία Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού», υπογραμμίζοντας έτσι τη δίψα τους, να ανακτήσουν όσα στερήθηκαν επί πολλές δεκαετίες. Κι εκείνη, η προδρομική πρωτοβουλία, οδήγησε στην άμεση οργάνωσή τους, σε πανουκρανικό επίπεδο.
Στα 1995, οι Έλληνες της Ουκρανίας προχώρησαν στη συγκρότηση της Ομοσπονδίας τους, ιεραρχώντας ρεαλιστικούς, αλλά και φιλόδοξους στόχους, για την παραπέρα δράση τους. Ένα χρόνο πριν, είχαν ολοκληρώσει την ίδρυση των κατά τόπους Συλλόγων τους, ενώ υποδέχτηκαν, για πρώτη φορά στη χώρα τους, το 1994, αντιπροσωπεία της ελληνικής κυβέρνησης με επικεφαλής τον Υφυπουργό Εξωτερικών Γρηγόρη Νιώτη. Ήταν αποφασισμένοι να δουλέψουν σκληρά, ώστε αφενός να πείσουν τους συμπατριώτες τους, να μην εγκαταλείψουν τον τόπο τους, φροντίζοντας αφετέρου στην αποκατάσταση και στην ενδυνάμωση των δεσμών τους με την ιστορική τους Πατρίδα, την Ελλάδα,
Έτσι, μέσα σε λίγο χρόνο κατόρθωσαν να αναζωογονήσουν την εθνική τους ταυτότητα, να διασώσουν και να αναδείξουν την πνευματική και την πολιτιστική τους κληρονομιά. Επιπλέον, η δίψα για συνεχή, αμφίδρομη επικοινωνία και διαρκή επαφή με την Ελλάδα, ανέδειξε την αναγκαιότητα, αφενός να μελετήσουν και να διασώσουν τις ελληνικές διαλέκτους που μιλούσαν, κι αφετέρου το κομβικό ζήτημα της εκμάθησης των νέων ελληνικών, πρωτίστως από τους νέους των Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας.
Η Μαριούπολη, είναι η παραθαλάσσια πόλη, λιμάνι και μεγάλο βιομηχανικό κέντρο, στα παράλια της Αζοφικής Θάλασσας, που αποκαλείται «ελληνική πρωτεύουσα» της Ουκρανίας». Ιδρύθηκε, από Έλληνες, στις αρχές του 18ου αιώνα, κι εξακολουθεί να κατοικείται από πολυπληθές και συμπαγές ελληνικό στοιχείο. Για τούτο έγινε, δικαιωματικά, η έδρα της Ομοσπονδίας και το ορμητήριο της δράσης της, αφού οι Έλληνες, που κατοικούν στη συγκεκριμένη πόλη αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της περιφέρειας του Ντονέτσκ, είναι περίπου το 85% των Ομογενών της Ουκρανίας. Όλοι τους διατήρησαν τις ιστορικές τους ρίζες, την εθνική τους συνείδηση, τη γλώσσα, τον πολιτισμό τα ήθη και τις παραδόσεις τους. Έτσι, με τη νέα πραγματικότητα, έθεσαν εξαρχής ως πρώτιστο στόχο να μείνουν στο τόπο τους και να μην υποκύψουν στις «σειρήνες» της μετανάστευσης, που ηχούσαν έντονα σε όλους, εξαιτίας της δεινής οικονομικής κατάστασης που βίωνε το σύνολο του πληθυσμού της χώρας.
Ταυτόχρονα, οι Έλληνες της Ουκρανίας επιδίωξαν την αποκατάσταση της επαφής με την ιστορική τους Πατρίδα, με συνείδηση ότι, οι ίδιοι είναι οι φορείς της πνευματικής και θρησκευτικής παράδοσης του αρχαίου και του βυζαντινού πολιτισμού, αλλά και οι θεματοφύλακες εκείνης της κληρονομιάς που διασώζεται στην Οδησσό, στο εμβληματικό κτήριο όπου ιδρύθηκε η «Φιλική Εταιρία», εκεί όπου τέθηκαν οι βάσεις για την οργανωμένη προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, που κατέληξε στην αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού.
Δεκατρία χρόνια (13) αργότερα, τον Απρίλιο του 2008, όταν έφτανε στη Μαριούπολη πολυμελής κρατική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια, οι Έλληνες της Ουκρανίας τον υποδέχτηκαν στο ελληνοπρεπές κτίριο “Μαιώτιδα”, το νέο Πολιτιστικό Κέντρο της Ελληνικής Κοινότητας. Ως τότε η ΟΕΣΟ αξιοποιούσε ένα άλλο Πολιτιστικό Κέντρο, στην Ελληνική Οδό, το οποίο αναγέρθηκε το 2000, με δαπάνες της κατασκευαστικής εταιρίας «Μηχανική».
Ωστόσο, η διορατική ηγεσία των Ελλήνων της Ουκρανίας δεν περιορίστηκε μόνο σε εκδηλώσεις που θα αναδείκνυαν την καταγωγή και την κληρονομιά τους. Η ΟΕΣΟ κινήθηκε δραστήρια και προς μια άλλη, εξίσου σημαντική κατεύθυνση. Έθεσε ως στόχο τη δημιουργία υποδομών, μέσω των οποίων ανάγκασε τον πολιτικό και πνευματικό κόσμο της χώρας, να αναγνωρίσει το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν πλέον οι Έλληνες, στην κοινωνία της Ουκρανίας. Το Ελληνικό Διαγνωστικό Ιατρικό Κέντρο της Μαριούπολης, που λειτουργεί από το 2003, «έργο ζωής» του αείμνηστου Προέδρου του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ) Άντριου Άθενς, μια Κλινική που λειτουργεί στο Στάριι Κριμ, από το 2004, μια σειρά από μικρότερα ιατρικά κέντρα, η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην κωμόπολη Σαρτανά (2005), στην ανέγερση της οποίας συνέβαλαν το Δημοτικό Συμβούλιο της Μαριούπολης και εργοστάσια της περιοχής, διαμόρφωσαν μια καινούρια παράδοση προσφοράς, με πρωτοπόρα την Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας. Μια παράδοση που συνεχίστηκε χάρη στις δωρεές της οικογένειας του Παντελή Μπούμπουρα, με δύο περικαλλείς «Ελληνικές Πλατείες», η μία στο κέντρο της Μαριούπολης (2018) και η άλλη στο κέντρο της Οδησσού (2019), με την προτομή του Γρηγορίου Μαρασλή, στην ίδια πόλη (2016), όπως και ενός Σχολείου, που θα φέρει το όνομα του Έλληνα Ευεργέτη, το οποίο θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2021.
Ταυτόχρονα η Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας, αξιοποιώντας τους εκατό (100) περίπου Ελληνικούς Συλλόγους – Μέλη της, στις είκοσι δύο (22) περιφέρειες της Ουκρανίας, ανέπτυσσε στοχευμένα την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στη χώρα. Οργάνωσε Προγράμματα Μελέτης της Γλωσσικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, του ελληνικού στοιχείου της χώρας, αξιοποιώντας ακαδημαϊκά ιδρύματα, στην Ουκρανία αλλά και στην Ελλάδα, στα οποία επιμορφώνονται δάσκαλοι της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Έτσι, δια του μορφωτική πλάνου της, η Ομοσπονδία των Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας, διέθετε πλέον, μεταξύ των μελών της, τους ελληνομαθείς νέους που χρειαζόταν για να επιδιώξει με επιτυχία, τη διατήρηση, την ανάπτυξη και την εκλαΐκευση του ελληνικού πολιτισμού, τη διατήρηση των ηθών και των παραδόσεών τους. Ταυτοχρόνως, αυτή, η νέα, ελληνική, δημιουργική ελίτ, ήταν ο καταλύτης της πνευματικής σύνδεσης όλων των γενεών της Ελληνικής Διασποράς, σε κάθε σημείο της Ουκρανίας.
Νέοι, διανοούμενοι και καλλιτέχνες, έγιναν οι αντάξιοι συνεχιστές του έργου που είχαν καταθέσει εμβληματικές μορφές της Ελληνικής Διασποράς στη χώρα, όπως ο Άρχιππος Κουίντζι, ο Θεόκτιστος Χαρταχάι, ο Γιώργης Κοσταπράφ, ο Anatoly Balji, αλλά και απλοί άνθρωποι, αγρότες και εργαζόμενοι, που ακολουθούν τα βήματα του Λεόντι Χοναγμπέι και της Πάσα Αγγέλινα. Φυσιογνωμίες όπως ο ηγέτης των Ομογενών Θόδωρος Σταμπουλτζή, ο ποιητής Λεόντι Κυριάκοφ, ο συνθέτης και ποιητής Ντονάτ Πατρίτσα, ο ποιητής Θόδωρος Σεμπανίτς, ο συνθέτης και ενορχηστρωτής Βασίλι Αλιτά, η τραγουδίστρια – ακτιβίστρια Ταμάρα Κατσή, μαζί με εκατοντάδες άλλους, που έφυγαν από τη ζωή ή που προσφέρουν ακόμα, έθεσαν τα θεμέλια, στην κυριολεξία, πάνω στα οποία, οι απόγονοί τους οικοδόμησαν το καινούργιο, το σύγχρονο πρόσωπο του Ελληνισμού στην Ουκρανία. Κι είναι χαρακτηριστικό, το γεγονός ότι, μόλις ανέπνευσαν αέρα ελευθερίας, στην ανατολή του 1992, ήταν χιλιάδες αυτοί που ένωσαν τις δυνάμεις τους, για να τιμήσουν, με ιδιαίτερη λαμπρότητα, τις Εθνικές μας Επετείους, πρώτα της 25ης Μαρτίου του 1821 και μετά της 28ης Οκτωβρίου του 1940 («ΟΧΙ»). Φροντίζοντας παράλληλα, να μάθουν όλοι στην Ουκρανία, ποιων ένδοξων προγόνων είναι κι αυτοί συνεχιστές, και τι κληρονομιά κουβαλούν!
Όσα διέσωσαν οι Έλληνες, σε τούτη τη μακρινή χώρα, αλλά κι όσα στο μεταξύ δημιουργούν, συνθέτουν έναν εθνικό, πνευματικό και πολιτιστικό πλούτο, ανεκτίμητης αξίας. Κι είναι ευτύχημα ότι, ένα μεγάλο μέρος του οδοιπορικού τους, προς την αναγνώριση και την καταξίωση, διασώθηκε χάρη στην προσωπική πρωτοβουλία ενός Ελλαδίτη δημοσιογράφου. Ο ερευνητής και φίλος της ΟΕΣΟ, Στέλιος Ελληνιάδης, ήταν εκείνος που -ιδίοις αναλώμασι(!)- μετέβη κατ΄ επανάληψη στην Ουκρανία και ηχογράφησε ή μαγνητοσκόπησε δεκάδες καλλιτεχνικά, μουσικά και χορευτικά συγκροτήματα, λογοτέχνες, ποιητές, εικαστικούς καλλιτέχνες, σε εκδηλώσεις των Ελλήνων της Ουκρανίας. Μέσα από ένα μακρύ οδοιπορικό, που εξελίχθηκε σε πόλεις, σε χωριά και Συλλόγους, σε όλη τη χώρα, αναδεικνύοντας σύγχρονα, ελληνικά, καλλιτεχνικά σχήματα όπως το «Πιρνέσου Άστρου» (Πρωινό Αστέρι), το «Πηγάδ», τα «Μαργαριτάρια του Σαρτανά», το «Παναΐρ» ή τη Χορωδία Γυναικών του Τσερνοπόλιε, κοινωνικές και αθλητικές πρωτοβουλίες. Όπως το Φεστιβάλ Ελληνικού Πολιτισμού «Μέγα Γιορτή», που διεξάγεται κάθε δυο ή τρία χρόνια, σε διαφορετικό τόπο, στα παράλια της Αζοφικής Θάλασσας. Είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Ντονάτ Πατρίτσα και κάθε φορά προσελκύει ολοένα και περισσότερες ομάδες ομογενών καλλιτεχνών. Η Λαογραφία, ο Χορός, τα Μουσικά και τα Θεατρικά Σχήματα, που παίρνουν μέρος στο «Μέγα Γιορτή», καταθέτουν μια ξεχωριστή πολιτιστική έκφραση, όχι μόνο στη Νέα Ελληνική, αλλά και στις ντόπιες διαλέκτους, τη «ρουμέϊκη» και την «ουρούμικη», τις οποίες προσπαθούν με πείσμα να διατηρήσουν και να τις μεταλαμπαδεύσουν στα νέα παιδιά.
Γι΄ αυτούς η Ελλάδα δεν είναι μόνο το χθες που διέσωσαν αλλά και καθετί που έζησαν, όταν αξιώθηκαν να επισκεφτούν την ιστορική τους Πατρίδα. Για τούτο είναι πολύ υπερήφανοι που, από το 2018, το Μουσικό Σχολείο της κωμόπολης Σαρτανά διαθέτει και Τμήμα Εκμάθησης Μπουζουκιού, αξιοποιώντας ευγενική δωρεά οργάνου, από την Πρόεδρο του Ελλαδίτικου Σωματείου «Καλλιγαία», Ελένη Καραμπέρη. Στο Σαρτανά, κάθε χρόνο διεξάγεται και Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού, στη μνήμη της Ελληνίδας τραγουδίστριας Ταμάρας Κατσή, που καταγόταν απ΄ τη συγκεκριμένη κωμόπολη των 11.000 κατοίκων. Συμμετέχουν σ΄ αυτό Έλληνες της Διασποράς, από όλη την Ουκρανία αλλά και από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, νέοι και ενήλικες, με στόχο να αναδείξουν το ταλέντο τους και να προβάλλουν την αγάπη τους για το ελληνικό τραγούδι, παραδοσιακό μα και σύγχρονο!
Τούτες οι δράσεις, της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας, , από τα πρώτα βήματά της, προσέλκυσαν το ενδιαφέρον της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού, του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας, αλλά και του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ). Έτσι, όταν η Ουκρανία εισήλθε σε περίοδο οικονομικής και επισιτιστικής κρίσης, από το 1998, με προσωπική παρέμβαση του τότε προέδρου του ΣΑΕ και του παγκόσμιου ανθρωπιστικού οργανισμού «Ελληνική Φροντίδα» (“Hellenicare”) Άντριου Άθενς, η ΟΕΣΟ λειτούργησε Πρόγραμμα για την παροχή πρώτων βοηθειών στους κατοίκους των ελληνικών χωριών κοντά στα παράλια της Αζοφικής, με την συμβολή νοσοκόμων, τη λειτουργία ιατρείων και την παροχή δωρεάν φαρμάκων. Στο πλαίσιο αυτό, το Σεπτέμβριο του 2001, στο 2ο Δημοτικό Νοσοκομείο της Μαριούπολης, ιδρύθηκε ένα προσωρινό, ελληνικό, Ιατρικό Κέντρο. Ήταν το έναυσμα για την επόμενη πρωτοβουλία που συντόνισε η ΟΕΣΟ, η οποία, αξιοποιώντας οικονομικές εισφορές του Αντώνη Δούδου, επιφανούς επιχειρηματία από τη Θεσσαλονίκη, του Ιδρύματος “Σταύρος Νιάρχος” και του ιδρύματος ¨Hellenicare¨, προχώρησε στην ανέγερση του Ελληνικού Ιατρικού Κέντρου «Ιπποκράτης» στη Μαριούπολη, το οποίο, μέσα σε λίγα χρόνια λειτουργίας απέκτησε τη φήμη του καλύτερου μη κρατικού ιατρικού ιδρύματος στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή.
Δυστυχώς, η εμπόλεμη κατάσταση που επικρατεί, από το φθινόπωρο του 2014, στη ζώνη του Ντονμπάς, ανάγκασε την ΟΕΣΟ, να ασχολείται με την ασφάλεια των Ελλήνων στις ταραγμένες περιοχές και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους κατοίκους είκοσι δύο (22) ελληνικών χωριών, που βρέθηκαν στη δίνη σύγκρουσης φιλορωσικών και ουκρανικών δυνάμεων και πλέον δεν υπάγονται στο χώρο που ελέγχεται από τις δυνάμεις του Ουκρανικού κράτους. Η ΟΕΣΟ, για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν είχε πρόσβαση σε πολλά χωριά, όπου κατοικούν Έλληνες, όπως για παράδειγμα στην περιοχή Τελμανίβσκιι του Ντονιέτσκ. Προσπαθεί να συνδράμει τους Ομογενείς, συνεργαζόμενη στενά με το Υπουργείο Καταστάσεων Έκτακτης Ανάγκης της Ουκρανίας, με το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας και με πολλές, διεθνείς, φιλανθρωπικές οργανώσεις, όπως “UNICEF“, the UNΟ, the Danish Council, the Red Cross, ADRA, the OSCE Mission.
Τον Μάρτιο του 2016, το Κοινωφελές «Ίδρυμα Μπούμπουρα» συνδράμει τους Έλληνες της Ουκρανίας, μέσω Προγράμματος για την οικονομική ενίσχυση παιδιών που προέρχονται από οικογένειες χαμηλού εισοδήματος, μονογονεϊκές και πολύτεκνες. Επί εννιά μήνες, το Ίδρυμα στήριξε 101 παιδιά από τα χωριά της εμπόλεμης ζώνης.
Από το 1989 μέχρι σήμερα, οι Έλληνες της Ουκρανίας κερδίζουν, με σκληρό αγώνα, το σημαντικότερο στόχο που έθεσαν από το ξεκίνημα της προσπάθειάς τους: Να μελετήσουν και να διασώσουν τα «ρουμέικα» και τα «ουρούμικα» και να μάθουν τη νέα Ελληνική. Σήμερα, πάνω από ογδόντα (80) Εκπαιδευτικοί διδάσκουν την Ελληνική Γλώσσα, την Ελληνική Ιστορία και τον Ελληνικό Πολιτισμό, στις τρεις βαθμίδες της Εκπαίδευσης της χώρας. Σε περίπου τρεις χιλιάδες εφτακόσιους (3.700) μαθητές και σε κοντά (200) ενήλικες, στα Τμήματα Ενηλίκων που λειτουργούν σε Ελληνικές Κοινότητες. Μια προσπάθεια που ξεκίνησε πριν τριάντα (30) χρόνια, όταν ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Καθηγητής Δημήτρης Γλάρος και η Σχολή Επιστημών της Αγωγής, επεξεργάστηκαν και υλοποίησαν Ειδικό Πρόγραμμα Πιστοποιημένης Επιμόρφωσης, για τους Εκπαιδευτικούς της Ελληνικής Ομογένειας στην Ουκρανία. Ήταν τότε που μπήκαν τα θεμέλια μιας συνεργασίας που εξελίχτηκε σε κοινές δράσεις, με την ΟΕΣΟ, αλλά και με το Κρατικό Πανεπιστήμιο Ανθρωπιστικών Σπουδών της Μαριούπολης, ιδίως επί των ημερών του -μέχρι και σήμερα- Πρυτάνεώς του, Καθηγητή – Δρος Πολιτικών Επιστημών, Κωνσταντίνου Μπαλαμπάνωφ, ο οποίος -το 2018- αναγορεύτηκε Επίτιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Οι Εκπαιδευτικοί Yevgeniy Nikolaev, Catherine Zhuravleva, Nadiya Chapni, Sagirov Lyudmila, Irina Inatova, Atina Khadzhinova, Valery Siberdik, Alla Ivogoglu, Maya Tatarinova , Olena Cheblatova, Tatiana Burlachenko, Μαρίνα Ρίτοβα, Valentina Konop-Lyashko, Νίνα Κισέλοβα, Βασίλι Χαράγκυ, Βαλέρι Κιόρ, Ταμάρα Κασκάλοβα, Βίκτορ Γκραματίκοφ, σε αίθουσες διδασκαλίας αλλά κι από ραδιοφωνικές εκπομπές, στάθηκαν οι πρόδρομοι της προσπάθειας που κρατά ψηλά τη σημαία του Ελληνισμού, σε μια περιοχή με μακραίωνη παρουσία Ομογενών. Τους ακολούθησαν δεκάδες, δραστήριο, νέοι δάσκαλοι, όπως η Ελένη Κορολίοβα, που αναλαμβάνει την ευθύνη να συνοδεύει τακτικά νέους Ομογενείς, σε επισκέψεις-προσκυνήματά τους στην Ελλάδα. Το γεγονός ότι, από το 2014, το Υπουργείο Παιδείας της Ουκρανίας διοργανώνει, κάθε χρόνο, «Ολυμπιάδα Ελληνικής Γλώσσας», αποδεικνύει το μέγεθος της επιτυχίας και της καταξίωσής τους, σε πανουκρανικό επίπεδο.
Κι επειδή, τέτοιες, πολυεπίπεδες προσπάθειες, δεν αποδίδουν καρπούς, αν δεν προηγηθεί ρεαλιστικός σχεδιασμός και μελετημένη προετοιμασία, είναι επιβεβλημένο να αναφερθεί ότι, πίσω απ΄ το σύγχρονο θαύμα, της αναγέννησης του Ελληνισμού στην Ουκρανία, κρύβονται (στην κυριολεξία), κάποιοι παράγοντες που διαμόρφωσαν τις προϋποθέσεις της επιτυχίας: Η εμπνευσμένη Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου, Αλεξάνδρα Προτσένκο – Πιτσατζή (Alexandra Protsenko-Pichaji) και οι άξιοι συνεργάτες της, η κατά καιρούς ηγεσία και πρωτίστως τα στελέχη της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού, του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας, μετρημένοι, σύγχρονοι Εθνικοί Ευεργέτες, όπως ο Πρόδρομος Εμφιετζόγλου, αρχικά, και ο Παντελής Μπούμπουρας, στη συνέχεια και σε ύψιστο βαθμό, μέχρι τις μέρες μας, αλλά κι ένα πλήθος φορέων και προσωπικοτήτων, από την Ελλάδα και τη Διασπορά του Ελληνισμού.
Όλοι τους έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται υπερήφανοι για το έργο τους, σε αντίθεση με πολλούς φορείς, στο μητροπολιτικό κέντρο, αν αναλογιστούμε ότι, ουδέποτε προβλήθηκε εμφατικά, στο βαθμό που θα ΄πρεπε, η παραδειγματική μαρτυρία Ελληνισμού, από τους Ομογενείς μας στην Ουκρανία, γι΄ αυτό και παραμένει εν πολλοίς άγνωστη, στο ευρύ κοινό.
Η επίσημη Ελλάδα, που βρίσκεται σταθερά στο πλευρό τους, απηύθυνε τα «Χρόνια Πολλά» στην ΟΕΣΟ και στους περίπου εκατό χιλιάδες (100.000) Ομογενείς μας στην Ουκρανία, δια του κ. Κώστα Βλάση, Υφυπουργού Εξωτερικών, αρμόδιου για τον Απόδημο Ελληνισμό, μέσω της επιστολής που ακολουθεί:
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ
ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΠΡΟΣ: Την Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Ουκρανίας,
Κα Alexandra Protsenko-Pichaji
Αγαπητοί μου, Φίλες και Φίλοι,
Με μεγάλη χαρά σας συγχαίρω για την 25η επέτειο από την ίδρυση της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων της Ουκρανίας. Αυτή η επέτειος έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί, αφού ιδρύσατε την Ομοσπονδία, είχατε τη δυνατότητα, παρά τις αντίξοες συνθήκες, να διατηρήσετε τις ιστορικές ρίζες, την εθνική συνείδηση, τη γλώσσα, τον πολιτισμό, τα έθιμα και τις παραδόσεις σας.
Οι σημαντικές εκπαιδευτικές και πολιτιστικές σας δραστηριότητες ενίσχυσαν περαιτέρω την αιώνια φιλία μεταξύ των Ελλήνων και των Ουκρανών.
Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές, όταν ολόκληρος ο πλανήτης βιώνει μια άνευ προηγουμένου κατάσταση, λόγω της εξάπλωσης της πανδημίας, είμαστε πνευματικά και ψυχικά με τους συμπατριώτες μας σε ολόκληρη τη γη.
Σας διαβεβαιώνω ότι, το Ελληνικό Κράτος θα συνεχίσει να υποστηρίζει τη λειτουργία της Ομοσπονδίας και τις πρωτοβουλίες σας, για να βοηθήσετε τους συμπατριώτες μας, και ιδίως εκείνους που ζουν στην περιοχή του Ντόνετσκ, που υποφέρουν αυτήν τη στιγμή.
Εύχομαι Καλή Ανάσταση, Καλό Πάσχα, με υγεία σε όλο τον κόσμο.
Με πατριωτικούς χαιρετισμούς,
Κωνσταντίνος Βλάσης
* * *
Αντί Επιλόγου:
Κάτι είδε σίγουρα εκείνος ο Ποιητής, εκ των σημαντικότερων της νεότερης Ελλάδας, εμβριθής γνώστης και θαυμαστής του πλούτου της ψυχής των Ελλήνων της Διασποράς, όταν διαπίστωνε πως, «οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά»*. Ίσως να αναφερόταν προφητικά, εκτός απ΄ τον Ελληνισμό της Κύπρου, που αξιώθηκε να τον θαυμάσει από κοντά, στην επερχόμενη λάμψη της συλλογικής πορείας όλων εκείνων των Ελλήνων, που ζούσαν αποξενωμένοι, ξεχασμένοι απ΄ την ιστορική τους Πατρίδα, όπως αυτοί της Ουκρανίας.
Αυτή τη λάμψη αποτυπώνει το βίντεο που ακολουθεί της ΟΕΣΟ, με τους σημαντικότερους σταθμούς της 25χρονης πορείας της.
Όντως οι ήρωες δεν απαιτούν ποτέ, ζητωκραυγές ή δάφνες, για το αυτονόητο. Γι΄ αυτό που ανέδειξαν, με θυσιαστικό έργο, ως σκοπό της ζωής τους, συνομιλώντας με την Ιστορία του Γένους: Τη μαρτυρία Ελλάδας και τον αγώνα τους να παραμείνουν γνήσιοι, αληθινοί Έλληνες.
Όμως, σε τούτα τα δίσεχτα χρόνια, μην είναι η Ελλάδα, αυτή που έχει ανάγκη να κοινωνήσει απ΄ τη μαρτυρία τους;
«[Κάλβος, Σολωμός, Καβάφης] Οι τρεις μεγάλοι πεθαμένοι ποιητές μας, που δεν ήξεραν ελληνικά»**, απαντά ο ίδιος Ποιητής!...
Χρόνια Πολλά, Αδέλφια! Με ένα μεγάλο ευχαριστώ, από όσους σας παρακολουθούν και αντλούνε δύναμη, από αυτό που τάξατε, ενσυνείδητα, ως το πιο ουσιώδες του βίου σας!
* * *
*Γιώργος Σεφέρης: «Τελευταίος Σταθμός», 95. Ημερολόγιο καταστρώματος, Β΄, 1944. Ποιήματα. Ίκαρος, 1974.
** Γιώργος Σεφέρης: «Απορίες διαβάζοντας τον Κάλβο», 1937. Δοκιμές, Α΄. Ίκαρος, 1974.
