Ανάκτηση κωδικού

Γράψε το email σου και θα σου στείλουμε ένα link με οδηγίες για την ανάκτηση τού κωδικού σου.

Η οικουμενική διάσταση του έργου της Άλκης Ζέη

Η Άλκη Ζέη είναι μία από τους λιγοστούς πολυμεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς. Ο μακρύς κατάλογος με τις ξένες εκδόσεις των βιβλίων της είναι εντυπωσιακός για το πλήθος χωρών και γλωσσών που εμφανίζει. Το πιο σπουδαίο ωστόσο είναι ο θαυμασμός που το έργο της συγκεντρώνει εκτός Ελλάδας, αποκτώντας χάρη σ’ αυτό οικουμενική διάσταση.

Η περιπέτεια της μετάφρασης και έκδοσης ενός βιβλίου σε ξένη χώρα, ειδικά όταν πρόκειται για βιβλίο γραμμένο σε περιορισμένα ομιλούμενη γλώσσα όπως τα ελληνικά, είναι μια επίπονη, μακρόχρονη και συχνά απογοητευτική διαδικασία. Η επιτυχημένη έκβαση είναι τις περισσότερες φορές θέμα ευνοϊκής χρονικής συγκυρίας και κατάλληλων διασυνδέσεων. Αυτό δεν μειώνει φυσικά καθόλου την αξία του βιβλίου, γιατί πάντα προϋπόθεση για την εκδοτική απόφαση είναι η ποιότητα του έργου και, βέβαια, θα κριθεί από τον ένα και μοναδικό κριτή, το ντόπιο αναγνωστικό κοινό.

Είναι η περίπτωση του έργου της Άλκης Ζέη, της οποίας τα βιβλία άρχισαν να μεταφράζονται από το τέλος της δεκαετίας του ’60 και εξακολουθούν μέχρι σήμερα να κινούν το ξένο εκδοτικό ενδιαφέρον, είτε πρόκειται για τα πιο πρόσφατα, είτε για τα πιο παλιά έργα της. Το γεγονός ότι η ίδια πέρασε από την Ιταλία, έζησε για μεγάλο διάστημα στη Μόσχα και στη συνέχεια στο Παρίσι, καθώς και το ότι ανήκε σε ένα κύκλο ενεργών Ελλήνων διανοούμενων που απολάμβανε συμπάθεια λόγω της πολιτικής της κατάστασης της χώρας εκείνη την εποχή, συνέβαλαν στο να μεταφραστούν τα πρώτα της βιβλία, «Το καπλάνι της βιτρίνας» και «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου», στα αγγλικά και να κυκλοφορήσουν στην Αμερική. Αυτό αποτέλεσε το εναρκτήριο λάκτισμα για την μετέπειτα κυκλοφορία τους σε όλο τον κόσμο.

«Το καπλάνι της βιτρίνας» επιβάλλεται να εξεταστεί σαν ιδιαίτερη περίπτωση, επειδή ακριβώς η διεθνής του πορεία το αναδεικνύει ανάμεσα στα διαχρονικά βιβλία. Μετά την αγγλική του μετάφραση ακολούθησαν άλλες 35 ξένες εκδόσεις σε όλες σχεδόν τις γνωστές γλώσσες (γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά, ισπανικά, σουηδικά, νορβηγικά, δανέζικα, φινλανδικά, εσθονικά, αρμένικα, ρωσικά, βουλγαρικά, αλβανικά, αραβικά, γιαπωνέζικα, κορεάτικα, τουρκικά) και πολλές επανεκδόσεις, μερικές από τις οποίες πραγματοποιήθηκαν πολύ πρόσφατα.

Κάποιες περιπτώσεις χωρών είναι μάλιστα αξιομνημόνευτες για την έμφαση που έδωσαν στο βιβλίο. Στην Ιταλία «Το καπλάνι της βιτρίνας» χρησιμοποιήθηκε σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90 σαν σχολικό βιβλίο λογοτεχνίας. Στην Κούβα πρωτοεκδόθηκε το 1985 και μεταφέρθηκε σε τηλεοπτική σειρά, ενώ το 2007 έγινε νέα έκδοσή του. Στη Γαλλία, όπου γενικά το έργο της Άλκης Ζέη κατέχει περίοπτη θέση, «Το καπλάνι της βιτρίνας» έχει καταταχθεί ανάμεσα στα σπουδαιότερα βιβλία του 20ου αιώνα για παιδιά.

Η Άλκη Ζέη είχε δεχτεί επίσης πολυάριθμες και σημαντικές διακρίσεις στο εξωτερικό. Χαρακτηριστικά στη Γαλλία, το βιβλίο «Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της» απέσπασε το 2005 το Βραβείο των βιβλιοφάγων και «Ο ψεύτης παππούς» διακρίθηκε το 2010 με το Βραβείο Νέων Ευρωπαίων.

Το 2002 της δόθηκε το Βραβείο Acerbi στην Ιταλία για την «Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα», επίσης ένα βραβείο αναγνωστών, ενώ το 2007 η εξαίρετη αγγλική μετάφραση του John Thornley  για την Κωνσταντίνα («Tina’s web», εκδόσεις Aurora Press) βρέθηκε στη μικρή λίστα για το Marsh Award, βραβείο μεταφρασμένης νεανικής λογοτεχνίας στην Αγγλία.

Τον Σεπτέμβριο του 2015 τιμήθηκε από τη Γαλλία με τον τίτλο του Ταξιάρχη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres) ενώ στις ΗΠΑ με το Βραβείο Mildred L. Batchelder.

Εντός επικράτειας, η Άλκη Ζέη τιμήθηκε το 2010 με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της και το 2014 αναγορεύτηκε σε επίτιμη διδάκτορα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 2015 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Πατρών.

Η ιστορία της Ελλάδας, ο καμβάς των έργων της Ζέη, ξεπερνάει τα εθνικά όρια και γίνεται παγκόσμια, επειδή οι σελίδες των βιβλίων της είναι γεμάτες ανθρώπινα συναισθήματα, ειλικρινή και ανατρεπτική ματιά σε ό,τι συμβαίνει τριγύρω, χιούμορ και αισιοδοξία. Είναι αυτό λοιπόν που δίνει την οικουμενική διάσταση στα έργα της και μιλάει στις καρδιές όλων των ανθρώπων ανεξαρτήτως εθνικότητας.

 

Βασισμένο στο άρθρο της Αγγελικής Βουλουμάνου (περιοδικό Διαβάζω τεύχος 528 Απρίλιος 2012)

Προσαρμογή – επιμέλεια: Φούλη Ζαβιτσάνου

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

13ο Διεθνές Συνέδριο της Ελληνικής Πολιτιστικής Οργάνωσης «Νόστος» στο Μπουένος Άιρες
Το XIII Διεθνές Συνέδριο «Νόστος», που θα πραγματοποιηθεί στις 19, 20, και 21 Νοεμβρίου 2024 στην αίθουσα εκδηλώσεων της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες, διοργανώνει η Ελληνική Πολιτιστική Οργάνωση «Νόστος», υπό την αιγίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Μπουένος Άιρες και Ν...
Ο Εύξεινος Πόντος Στοκχόλμης γιόρτασε τα 40α του γενέθλια
Με μια λαμπρή εκδήλωση που έλαβε χώρα το περασμένο Σάββατο, 2 Νοεμβρίου, παρουσία του Μητροπολίτη Σουηδίας Κλεόπα, ο Εύξεινος Πόντος Στοκχόλμης γιόρτασε τα 40α του γενέθλια. Ο πρόεδρος του συλλόγου, Ηλίας Μανωηλίδης, καλωσόρισε τους εκατοντάδες παρευρισκομένους και κάλεσε τον μητροπολίτη να επιδώσει βραβείο, εκ μέρο...
11ο Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο: «Ελληνική γλώσσα, πολιτισμός και ΜΜΕ»
Το Εργαστήριο Μελέτης Κοινωνικών Θεμάτων, Μέσων Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και το Maliotis Cultural Center at Hellenic College της Βοστώνης και με τη συμμετοχή των: -Οικουμενικό Πατριαρχείο, Τμήμα Eλληνικής Παιδείας (E...
Η Ελλάδα στην 43η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Σάρτζα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
Το Υπουργείο Πολιτισμού, με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης, συμμετέχει για δεύτερη φορά, με Εθνικό  Περίπτερο,  στην 43η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Σάρτζα, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, από τις 6 ως τις 17 Νοεμβρίου, 2024. Κατόπιν σχετικής πρόσκλησης των διοργανωτών θα συμμετάσχει  και στο τριήμερο 14ο...
«Γυναίκες του Βυζαντίου”: Εκδήλωση από το Λύκειο Ελληνίδων Σίδνεϊ
Το Λύκειο Ελληνίδων Σίδνεϊ, τιμώντας τη συμπλήρωση ενός αιώνα από την ίδρυση της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας, διοργανώνει την Κυριακή, 24 Νοεμβρίου, εκδήλωση με θέμα «Γυναίκες του Βυζαντίου». Όπως σημειώνεται στη σχετική ανακοίνωση, στη διάρκεια της εκδήλωσης οι θεατές θα κληθούν «να εξερευνήσουν τις...
Μπουένος Άιρες: Όλα έτοιμα για το 13ο Διεθνές Συνέδριο Νόστος για την Ελλάδα
Η Ελληνική Πολιτιστική Οργάνωση «Νόστος», υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Ελλάδος στην Αργεντινή, της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Μπουένος Άιρες και Νοτίου Αμερικής, της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κοινοτήτων της Αργεντινής, τον Οργανισμό για τη Διάδοση της Ελληνικής Γλώσσας (ΟΔΕΓ) και της Διεθνούς Εταιρείας ...