Ημερολόγιο Γέφυρας 08/05/2024
Το εντυπωσιακό τρικάταρτο ιστιοφόρο με το όνομα «Belem», στο οποίο ανατέθηκε η μεταφορά της Ολυμπιακής Φλόγας από το λιμάνι του Πειραιά στη Μασσαλία, αποτελεί το τελευταίο εναπομείναν τρικάταρτο ιστιοφόρο από τα μεγάλα γαλλικά εμπορικά ιστιοφόρα του 19ου αιώνα που πλέει ακόμα, με τα περισσότερα παρόμοια ιστιοφόρα να έχουν πλέον αποσυρθεί ή καταστραφεί.
Το Belem έχει ηλικία 128 ετών και μια πλούσια ιστορία, η οποία μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τη μεταφορά κόκκων κακάο για την διάσημη σοκολατοποιΐα Menier, τον γύρο του κόσμου αλλά και την επιβίωσή του από έκρηξη ηφαιστείου.
Εξαιρετικά ενδιαφέρον σημειολογικά είναι το γεγονός ότι η ‘γέννησή του’, το 1896, συμπίπτει με το έτος που αναβίωσαν στην Αθήνα οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες. Δεν είναι καθόλου περίεργο, επομένως, το γεγονός ότι οι διοργανωτές των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024 το επέλεξαν για τη μεταφορά της Ολυμπιακής Φλόγας από τον Πειραιά στη Μασσαλία, δια θαλάσσης. Με αυτόν τον τρόπο πρόσθεσαν ακόμη έναν συμβολισμό στο ταξίδι της φλόγας, καθώς την Ελλάδα και τη Μασσαλία τις ενώνουν από την αρχαιότητα οι υδάτινοι δρόμοι.
Σημειώνεται ότι η Ολυμπιακή Φλόγα άναψε στις 16 Απριλίου στην Αρχαία Ολυμπία, και αφού ολοκλήρωσε το ταξίδι της σε όλη την Ελλάδα, παραδόθηκε στους Γάλλους διοργανωτές στις 26 Απριλίου, κατά την διάρκεια ειδικής τελετής στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Στη συνέχεια, η Φλόγα μεταφέρθηκε στον Πειραιά για να επιβιβαστεί στο μεγαλοπρεπές Belem, με προορισμό το λιμάνι της Μασσαλίας. Το ιστιοφόρο αναχώρησε από το λιμάνι του Πειραιά στις 27 Απριλίου, για ένα ταξίδι 12 ημερών προς τη Μασσαλία.
Στη Μασσαλία αναμένεται να υποδεχτούν τη Φλόγα 150.000 άνθρωποι, ενώ 1.024 σκάφη θα συνοδεύσουν το τρικάταρτο πλοίο στο Παλιό Λιμάνι της Μασσαλίας. Ένα από αυτά θα είναι ο «Πυθέας», το ελληνικό ιστιοφόρο που αναχώρησε το Σάββατο 20 Απριλίου 2024 από τον Πειραιά, με την Ελληνική σημαία και τη σημαία του Πειραιά, και με μοναδικό πλήρωμα τον Γιώργο Κεσσέ. (Οι Δήμοι των δύο λιμανιών Πειραιά και Μασσαλίας είναι αδελφοποιημένοι από το 1984, συμβολίζοντας τους ισχυρούς δεσμούς φιλίας ανάμεσα στις δύο πόλεις – λιμάνια της Μεσογείου.)
Οι πολλές ”ζωές” του Belem
Το Belem ναυπηγήθηκε στο λιμάνι της Νάντης στη Βρετάνη, το 1896. Είναι ένα τρίστιχο μπάρκο μήκους 58 μέτρων και πλάτους 8,8 μέτρων και μεταφέρει 22 πανιά. Ο κύριος ιστός του έχει ύψος 34 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ η μέγιστη ταχύτητά του είναι 9,2 κόμβοι ή 17 km/h. Ένα κομψό, γρήγορο αλλά στιβαρό σκάφος, το οποίο μπορεί να μεταφέρει έως και 675 τόνους φορτίου.
Πήρε το όνομά του από το πρώτο λιμάνι που έριξε άγκυρα, το Μπελέμ της Βραζιλίας.
Από το 1896 έως το 1914 πραγματοποίησε 33 υπερατλαντικά ταξίδια ως εμπορικό πλοίο, αρχικά μεταφέροντας κόκκους κακάο από τη Βραζιλία, και στη συνέχεια μεταφέροντας ρούμι και ζαχαροκάλαμο από την Γαλλική Γουιάνα και τις Δυτικές Ινδίες πίσω στα γαλλικά λιμάνια.
Το 1902 φαίνεται να επιβιώνει ως εκ θαύματος από την έκρηξη του όρους Pelée, η οποία κατέστρεψε το λιμάνι του Saint-Pierre στη Μαρτινίκα.
Στην αυγή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, που προκάλεσε την καταστροφή αμέτρητων εμπορικών ιστιοφόρων, η εμπορική σταδιοδρομία του Belem διεκόπη. Όμως, το 1914, το ιστιοφόρο αγοράστηκε από τον Δούκα του Ουέστμινστερ, ο οποίος του τοποθέτησε για πρώτη φορά κινητήρες και το μεταμόρφωσε σε πολυτελές γιοτ για τον ελεύθερο χρόνο του.
Στη συνέχεια, το 1921, το Belem αποκτήθηκε από τον Ιρλανδό ζυθοποιό Sir Arthur Ernest Guinness, αντιπρόεδρο των ζυθοποιείων και μεγάλο λάτρη της ιστιοπλοΐας, o οποίος πραγματοποίησε με αυτό τον γύρο του κόσμου το 1923-1924.
Το 1951, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το πλοίο εξαγοράστηκε από το Ίδρυμα Cini στη Βενετία, το οποίο το μετονόμασε σε Giorgio Cini και για περίπου δύο δεκαετίες το χρησιμοποίησε για την εκπαίδευση σπουδαστών ιταλικών ναυτικών ακαδημιών.
Το 1979, η γαλλική τράπεζα Caisses d’ Epargne έδωσε τα χρήματα που ζήτησαν οι απόγονοι του Κίνι και το τρικάταρτο πλοίο μετονομάστηκε και πάλι σε «Μπελέμ». Το πλοίο επέστρεψε στο λιμάνι καταγωγής του στη Βρετάνη τον Αύγουστο του 1979.
Από το 1980 το πλοίο διαχειρίζεται το μη κερδοσκοπικό ίδρυμα Belem, το οποίο φροντίζει για την αναπαλαίωση, τη συντήρηση και την αξιοποίησή του. Το 1984, το Belem αποκαταστάθηκε στην αρχική του κατάσταση και χαρακτηρίστηκε επίσημα ως εθνικό μνημείο της Γαλλίας.
